VC là dream job?

Mình thấy một số bạn bảo Venture capital (VC) là dream job 😀 Về cơ bản mà nói thì làm kiểu job “đưa tiền cho người khác” thì lúc nào cũng *có vẻ* fancy. Cụ thể khi làm VC — đầu từ & làm việc với các startups thì mình thật sự thấy nó có những điểm đáng để dream thật (như nào thì chắc hôm khác nói sau). Nhưng thật sự khi mọi người hiểu được VC vận hành như nào, mọi người sẽ thấy nó khắc nghiệt và cực kì nhiều áp lực.

Trước hết, VC cũng phải đi gọi vốn

Giống như các startups, để có được tiền đầu tư (rồi đi đầu tư vào startups), các VC cũng sẽ phải thuyết phục nhà đầu tư của mình rằng mình có một chiến lược sử dụng tiền thông minh, có góc nhìn độc đáo và có kinh nghiệm nhất định trong một (hoặc một số) thị trường nào đó. Quá trình này không khác gì với khi startup đi gọi vốn nhiều, gặp gỡ, pitching, follow,… Thường nó sẽ kéo dài khoảng 1 năm.

Có điều khác là VC sẽ gọi vốn từ những bên như công ty bảo hiểm, quỹ endownment của các trường, quỹ hưu trí hoặc các cá nhân giàu có. Những người đầu tư cho VC này được gọi là LP ( limited partner).

Thông thường, LPs sẽ ko đưa hết tiền cho VC một lần, mà họ sẽ cam kết đưa VC một số tiền nhất định khi được VC yêu cầu (call upon). Khi VC thấy có 1 deal xứng đáng để đầu tư, họ sẽ làm một cái gọi là “capital call” và LP sẽ đưa tiền theo % họ commit vào fund đó. Nhưng thường “capital call” sẽ được thực hiện khoảng 3 năm một lần. Có một số kiểu khác mình biết là đưa 50% số tiền commit khi đồng ý invest và sau một thời gian nhất định thì chuyển tiếp 50% còn lại.

Một VC sẽ raise nhiều fund trong suốt quá trình hoạt động của nó. Mỗi fund sẽ có một vòng đời nhất định, thường là khoảng 10 năm. Có 3 mốc thời gian quan trọng cho một fund:

• Thời gian bắt đầu và kết thúc việc raise fund: để tìm investors cho fund. Ngay khi có nhà đầu tư đầu tiên cam kết đầu tư (gọi là first closing), VC đã có thể bắt đầu đầu tư, chứ ko chờ đến lúc close. Dưới đây là một ví dụ về Fund III’s first close của Golden Gate Ventures.

Now it is in the closes stages of finalizing a new $100 million fund, which has completed a first close of over $65 million in commitments, a source with knowledge of discussions told TechCrunch. (nguồn: techcrunch)

• Thời gian đầu tư của fund: trong giai đoạn này VC phải đi đầu tư và quản lý danh mục đầu tư. Giai đoạn này thường kéo dài khoảng 3–4 năm.
• Thời gian exit fund (devesting): sau một thời gian đi đầu tư nhất định (3–4 năm), VC sẽ phải tập trung làm sao để thoái vốn khỏi các công ty mình đã đầu tư & trả lại tiền cho LPs. Thường giai đoạn này họ sẽ ko invest mới nhiều, nếu có thì thường là invest follow-up vào những cái đã invest.

Các giai đoạn này nó ko tách nhau ra hoàn toàn, mà thường overlap. Vd như có thể đi invest ngay khi còn đang raise fund, hoặc có những invest được/phải thoái vốn sớm hơn dự kiến. Hoặc cũng có thể sau khi hết giai đoạn investing time, VC sẽ raise vốn cho fund tiếp theo để họ có thể liên tục đầu tư.

VC cũng nghèo (hoặc đúng hơn là cũng ko giàu lắm đâu)

Để hiểu được VC giàu hay nghèo thì phải biết VC làm được tiền từ đâu và có thể làm được bao nhiêu. VCs có 2 nguồn thu nhập chính:

1. Phí quản lý (management fee)

Đây là số % nhất định trên fund size, tính theo năm. Vd như fund size là $10M, management fee là 2% thì một năm. Số tiền này dùng để chi trả cho TẤT CẢ hoạt động (lương, văn phòng, đi lại, …) của cả quỹ. Thường management fee khoảng 2% nhưng với những quỹ nhỏ (vd như $5M — $10M) thì sẽ có cách tính management fee khác vì thì 2% là khá nhỏ để họ có thể hoạt động được. Nên mọi người có thể thấy là VC cũng không phải là nhiều tiền lắm đâu nhé. Họ cũng phải run a lot of things on a tight budget. Nhưng nếu fund size tầm $100M thì 2%/năm thì là chuyện khác. Hehe 😊

Tips cho các bạn xin tài trợ: Đừng xin tiền tài trợ từ VC nhỏ vì họ gần như ko có tiền cho những việc đó đâu :))

Riêng khoản này thì startup có vẻ “sướng” hơn VC. Khi nhận được tiền đầu tư, startups có toàn quyền sử dụng nó theo mục đích của mình: đổi văn phòng, thuê thêm nhân sự, tiêu cho marketing, phát triển sản phẩm, đi du lịch… (tất nhiên ko phung phí quá là được). Còn VC khi nhận được tiền đầu tư, khoản tiền đó được chỉ đích danh là phải dùng vào việc đầu tư; còn việc vận hành VC thì chỉ có trong management fee mà thôi.

2. Carried interest (chưa biết dịch là gì — nhưng mình đọc ở đâu đó nguồn gốc của từ carried này là để trả cho những thuyền trưởng những con tàu đi từ châu Âu đi châu Á/Mỹ — trả 20% lợi nhuận từ những hàng hóa được “carry” về .)

Cái này có thể hiểu là phí trả theo performance. Khi fund hoạt động có lợi nhuận thì GP cũng được chia 1 phần lợi nhuận đó, thường là 20%. Tức là NẾU có lợi nhuận (tức là lấy return — số fund raise ban đầu) thì 80% số đó sẽ phải trả về LP và 20% sẽ được dành cho VC.

Ví dụ, một fund size $100M, sau 10 năm thu được $500M, tức là được 5x. Thì LPs sẽ thu về được $100M và được hưởng 80%*400M = $320M và VC được hưởng 20%*400M=$80M.

Như vậy, nếu có làm được tiền, thì VC cũng phải chờ đến giai đoạn sau (divesting) của fund mới có được tiền. Chưa kể, việc làm sao để đảm bảo 3x, 5x returns cho fund của mình là một việc cực kì khó.

Note: chính cơ chế carry interest + với sự thật là có 90% startup sẽ fail mà các VC có động lực rất lớn phải invest vào những startup nào có khả năng mang lại return cực kì lớn (30x, 50x, 100x). Số return đó phải đủ lớn để cover cho những startups trong portfolios sẽ có thể fail (0x). Thậm chí nếu tất cả portfolios đều return nhàng nhàng cũng fail. Mình sẽ giải thích chi tiết hơn về điều này trong một bài post khác, để mọi người có thể hiểu tại sao VC lại cứ phải insist on trong việc startup phải có được một business rất lớn.

Như vậy, mọi người có thể thấy những người làm VC as a business mang trên mình gánh nặng rất lớn về việc có tiền để chạy, vận hành với tight budget và mang về lợi nhuận. Tất nhiên, công việc này nó có những thú vị riêng & bài này của mình ko phải đưa ra mặt trái của VC :)) Đây là sự thật, ko phải xấu hay tốt.

Nhưng mình hi vọng khi mọi người hiểu thêm về cách VC hoạt động và động cơ của họ như nào, mọi người có thể thông cảm và làm việc với VC tốt hơn 😉